Statuts

I. NUM, SEDIA ED INTENT

Art. 1 – Num, sedia

Cun num «Pro Svizra Rumantscha» exista in’uniun tenor ils art. 60 fin 79 dal Cudesch civil svizzer, uschè lunsch che quests statuts na fixeschan nagut auter. La sedia da l’uniun vegn fixada da la suprastanza.

Art. 2 – Intent

  1. L’uniun ha l’intent da mantegnair e promover la lingua e cultura rumantscha, en spezial dentant:
    1. dad edir ina gasetta quotidiana rumantscha en ils idioms existents ed en rumantsch grischun.
    2. da promover la litteratura, la scolaziun e la perscrutaziun rumantscha ed en spezial la perfecziun dals schurnalists rumantschs.
    3. da sviluppar projects digitals rumantschs.
  2. L’uniun ha ultra da quai l’intent da garantir la quadrilinguitad da la Svizra. Ella sustegna, uschè lunsch che quai para cunvegnent, era las stentas da la Lia Rumantscha e da sias societads affiliadas.

II. COMMEMBRANZA

Art. 3 – Recepziun

Mintga persuna natirala, che ha cumplenì il 16avel onn da naschientscha, po daventar commembra da l’uniun. Era societads e persunas giuridicas pon vegnir recepidas sco commembras. La suprastanza decida sin fundament d’ina dumonda en scrit davart la recepziun. Ella po era refusar la recepziun.

Art. 4 – Fin da la commembranza

La commembranza scada:

  1. tras extrada che sto vegnir declerada a la suprastanza a scrit 6 mais avant la fin da l’onn chalendari;
  2. tras la mort;
  3. tar persunas giuridicas, societads simplas, societads collectivas e commanditaras tras dissoluziun;
  4. tras exclusiun che la suprastanza po decider cun inditgar ils motivs. La persuna exclusa ha in dretg da recurs a la proxima radunanza ordinaria da l’uniun. Il recurs è d’inoltrar cun brev inscritta al president per mauns da la radunanza da l’uniun entaifer 30 dis suenter avair retschet la communicaziun da l’exclusiun.
  5. suenter che la contribuziun annuala n’è betg vegnida pajada durant trais onns consecutivs.

Art. 5 – Dretg sin la facultad da l’uniun

Tuts dretgs e tuttas pretensiuns persunalas da commembers da l’uniun sin la facultad da l’uniun èn exclus. En spezial n’han commembers che sortan u che vegnan exclus nagin dretg sin la facultad da l’uniun.

III. MEDS

Art. 6 – Contribuziun da commember

Mintga commember da l’uniun ha da prestar ina contribuziun annuala che duai esser pli auta per persunas giuridicas e societads da commerzi che per persunas natiralas. Commembers che sortan u che vegnan exclus han da pajar la contribuziun annuala fin a la fin da l’onn da gestiun current. La suprastanza ed ils revisurs èn deliberads da pajar la contribuziun.

Art. 7 – Ulteriurs meds

Ulteriurs meds da l’uniun vegnan acquistads tras contribuziuns privatas e publicas, tras donaziuns da tutta spezia, tras servetschs ed occurrenzas. Fauturs vegnan, sin giavisch, orientads periodicamain davart activitads impurtantas e davart conclus. Ils fauturs n’han nagin dretg da votar e d’eleger.

Art. 8 – Responsabladad

Per las obligaziuns da l’uniun garantescha sulettamain la facultad da l’uniun. Mintga responsabladad persunala dals commembers per las obligaziuns da l’uniun è exclusa; per persunas che ageschan per l’uniun vala l’art. 55, al. 3 dal Cudesch civil svizzer.

IV. ORGANISAZIUN

Art. 9 – Organs

Ils organs da l’uniun èn:

  1. la radunanza generala da l’uniun;
  2. la suprastanza;
  3. il post da controlla.

Art. 10 – Radunanza da l’uniun

  1. La radunanza generala da l’uniun vegn convocada da la suprastanza, per regla entaifer ils quatter emprims mais da l’onn.
  2. La suprastanza u 5 pertschient dals commembers pon pretender la convocaziun d’ina radunanza extraordinaria che sto avair lieu entaifer dus mais dapi l’inoltraziun da la dumonda.
  3. La convocaziun a la radunanza da l’uniun succeda en scrit, il pli tard 20 dis avant il di da la radunanza, ed ha dad inditgar las tractandas.
  4. Mintga commember ha il dretg da far propostas per mauns da la proxima radunanza da l’uniun. Talas propostas èn dad inditgar sin la glista da tractandas, uschè lunsch che las propostas èn vegnidas communitgadas a la suprastanza cun brev inscritta almain 30 dis avant la radunanza.

Art. 11 – Presidenza

  1. Manader da la radunanza da l’uniun è il president e, sche quel na po betg sa participar, in auter commember da la suprastanza.
  2. Il parsura numna ils dumbravuschs.
  3. L’actuar maina il protocol davart las decisiuns e las elecziuns fatgas da la radunanza.
  4. Il protocol è da signar dal parsura e da l’actuar.

Art. 12 – Abilitad da decider

Mintga radunanza convocada tenor ils statuts è cumpetenta da decider, independentamain dal dumber dals commembers preschents.

Art. 13 – Tractandas

Decisiuns pon sulettamain vegnir prendidas davart dumondas allegadas sin la glista da tractandas.

Art. 14 – Dretg da vuschar

Mintga commember ha ina vusch en la radunanza da l’uniun. Substituziun è exclusa. Persunas giuridicas exequeschan lur dretg da vuschar tras in represchentant designà explicitamain per questa funcziun.

Art. 15 – Conclus

  1. La radunanza prenda sias decisiuns cun la maioritad da las vuschs inoltradas. Il president votescha era.
  2. En cas d’egualitad da las vuschs decida tar conclus il president cun ina segunda vusch, tar elecziuns la sort.
  3. Elecziuns e votaziuns succedan avertamain, uschè lunsch che la radunanza na decida betg il scrutini.
  4. Commembers da l’uniun han da s’abstegnair tar conclus che pertutgan els sezs.

Art. 16 – Cumpetenzas

Mintg’onn ha lieu almain ina radunanza da l’uniun. Quella ha las sequentas cumpetenzas nuntransferiblas:

  1. eleger la suprastanza da minimal 4 commembers sco er il president per la durada da 3 onns.
  2. eleger 2 revisurs da quint sco er il suppleant per la durada da 3 onns:
  3. fixar las contribuziuns annualas;
  4. sancziunar il rapport annual dal president, il quint annual ed il preventiv sco era dar distgargia a la suprastanza ed al post da controlla;
  5. decider davart midadas dals statuts;
  6. revocar il mandat da commembers da la suprastanza, dal revisurat e da las cumissiuns, elegids da la radunanza da l’uniun;
  7. decider davart recurs en il senn da l’art. 4 da quests statuts;
  8. decider davart la dissoluziun e la liquidaziun da la facultad da l’uniun;
  9. decider davart chaussas adossadas ad ella da la lescha u dals statuts sco era davart tuttas tematicas da la glista da tractandas.

Art. 17 – Suprastanza

  1. La suprastanza, elegida da la radunanza, sa constituescha sezza (vicepresident, actuar, cassier).
  2. La suprastanza fixescha il post administrativ (secretariat).
  3. Ella regla la legitimaziun da suttascriver per l’uniun.

Art. 18 – Convocaziun

  1. La suprastanza sa raduna sin invit dal president uschè savens sco che las fatschentas pretendan.
  2. Dus commembers da la suprastanza pon pretender la convocaziun d’ina seduta da suprastanza che ha dad avair lieu entaifer trais emnas suenter la dumonda.
  3. La convocaziun a sedutas da suprastanza è da far a scrit, per regla 10 dis avant, ed ha dad infurmar davart las tractandas.
  4. Davart las tractativas èsi da manar in protocol.

Art. 19 – Conclus

  1. La suprastanza prenda sias decisiuns e fa las elecziuns cun la maioritad da las vuschs dals commembers preschents. Il president votescha era; en cas d’egualitad da las vuschs dat il president la decisiun da tagl.
  2. Decisiuns davart ina proposta fatga pon era vegnir prendidas sin via da correspundenza u tras votaziun digitala, nun ch’in commember da suprastanza pretendia la deliberaziun orala.
  3. Ina decisiun è acceptada, uschè lunsch che la maioritad da tut ils commembers da suprastanza è d’accord. Quests conclus èn medemamain da protocollar.

Art. 20 – Tractandas

Davart dumondas ordaifer la glista da tractandas po sulettamain vegnir decidì, sche tut ils commembers da suprastanza consentan.

Art. 21 – Cumpetenzas da la suprastanza

La suprastanza decida davart tuttas dumondas che n’èn betg delegadas explicitamain ad in auter organ, en spezial davart:

  1. manar l’uniun e realisar l’intent da l’uniun;
  2. exequir las decisiuns da la radunanza da l’uniun;
  3. represchentar l’uniun envers terzas persunas;
  4. decider davart l’administraziun e l’investiziun da la facultad da l’uniun. La suprastanza dispona – ordaifer il preventiv annual – d’in credit da max. 50’000 fr.;
  5. elavurar reglaments;
  6. far contracts, decider davart introducir process, retrair tgisas e far enclegientschas;
  7. eleger ils commembers dal comité da patrunadi sco era cumissiuns installadas da la suprastanza;
  8. recepir ed excluder commembers sut resalva dal dretg da recurs a la radunanza da l’uniun;
  9. convocar la radunanza da l’uniun;
  10. orientar ils fauturs davart activitads impurtantas da l’uniun.

Art. 22 – Comité da patrunadi

In comité da patrunadi sustegna las intenziuns da l’uniun Pro Svizra Rumantscha. Sco commembers dal comité da patrunadi pon vegnir elegidas persunalitads cun merits spezials per il mantegniment da la lingua e da la cultura rumantscha u talas che vulan s’engaschar per las finamiras da la Pro Svizra Rumantscha. Ils commembers dal comité da patrunadi n’han naginas obligaziuns finanzialas envers l’uniun.

Art. 23 – Indemnisaziun

  1. La suprastanza po indemnisar commembers da la suprastanza e da l’uniun per lur expensas, sedutas e lavurs en interess da l’uniun.
  2. Ella decida era davart l’indemnisaziun dal post administrativ (secretariat).

Art. 24 – Post da controlla

Il post da controlla consista da dus revisurs e d’in suppleant che vegnan elegids mintga 3 onns. Els èn reelegibels 3 giadas. Els examineschan la gestiun da l’uniun e dattan annualmain rapport en scrit per mauns da la radunanza da l’uniun.

V. DETERMINAZIUNS FINALAS

Art. 25 – Dissoluziun

La dissoluziun da l’uniun po vegnir decidida sulettamain d’ina radunanza convocada exclusivamain per questa tractanda. Per prender questa decisiun dovri ina maioritad da vuschs da 2/3 dals commembers preschents.

Art. 26 – Liquidaziun

La suprastanza exequescha la liquidaziun e fa in rapport ed il quint final. La facultad existenta en in cas d’ina liquidaziun da l’uniun è da contribuir ad in’instituziun liberada da la taglia cun il medem u in sumegliant intent ch’è domiciliada en Svizra.

Art. 27 – Entrada en vigur

Quests statuts revedids entran en vigur a chaschun da la radunanza generala da l’uniun ils 17 da zercladur 2022 e remplazzan ils statuts da la radunanza da fundaziun dals 7 da november 1992 e las revisiuns succedidas.

Ils copresidents: Barbla Etter e Dominic Blumenthal

L’actuara ad hoc: Alina Müller

Go to top